3.3.3 De Rooms-Katholieke kerk: de geslotenheid van een kerkelijke hiërarchie
In de website van het Vaticaan44 wordt direct zichtbaar hoe dit centrale bestuursorgaan van de Rooms-Katholieke kerk haar presentie op internet ziet. De site in zes talen is grafisch vormgegeven als een documentatiesysteem, een opbergmap met tabbladen. De omvangrijke website herbergt dan ook een grote hoeveelheid tekst: teksten van officiële kerkelijke documenten en publicaties, van toespraken, verklaringen en gebeden, veelal ontleend aan het publieke optreden van de paus. Als documentatiesysteem is de vaticaanse site dan ook bijzonder functioneel. Daarnaast is er wat achtergrondinformatie en enig fotomateriaal beschikbaar over de geschiedenis van de Rooms-Katholieke kerk, waarin men zich concentreert op de rol van de romeinse curie en de pauselijke lijn van opvolging.
Als presentatie maakt de site een gesloten indruk. De bezoeker wordt in staat gesteld kennis te nemen van de kerkelijke documenten en verklaringen. De veelkleurigheid van de R.K. kerk in de wereld komt in deze webpresentatie nauwelijks tot uitdrukking. Individuele gelovigen blijven onzichtbaar.
Verwijzingen naar plaatsen waar de R.K. kerk in andere landen op het internet aanwezig is ontbreken. Ook een mogelijkheid tot interactie met de zendende instantie wordt de bezoekers van de website niet geboden.
In Nederland waren de officiële organen van de R.K. kerk lange tijd alleen zichtbaar op internet vertegenwoordigd in de vorm van de website van de katholieke televisieomroep R.K.K45. Deze website, die onder de verantwoordelijkheid valt van de Bisschoppelijke Commissie voor de Media (B.C.M.), biedt onder meer een overzicht van katholieke instanties en organisaties in Nederland die op internet aanwezig zijn. Inmiddels heeft ook het aartsbisdom Utrecht verdere stappen ondernomen en presenteert het zich zelfstandig op internet. In juni 2000 lanceerde het bisdom een ambitieus webproject onder de naam 'De Oase'. In 'De Oase' wordt een overzicht van de kerkelijke organen in het bisdom geboden en ook is er inzage in de lijst van beschikbare gedrukte publicaties. Verder zijn de officiële persberichten van het bisdom on line beschikbaar. Er is hier duidelijk nagedacht over mogelijkheden in contact te treden met bezoekers van de site. Het digitale discussieforum biedt een heel scala aan thema's, die echter (nog) lang niet allemaal door bezoekers worden opgepakt.
Enigszins curieus aan de 'De Oase' is de gekozen beeldtaal. Ook in de vormgeving komt de metafoor van oase en woestijn tot uitdrukking 46. De bijbelse referenties in dit beeldgebruik zijn duidelijk. In de communicatie van een oer-hollands rooms-katholiek bisdom levert het gebruik van beelden van palmen, zand, bedoeïenen en kamelen echter een vervreemdend effect.
Zowel in de internetcommunicatie van het Vaticaan als van het Nederlandse bisdom komt duidelijk naar voren dat de rooms-katholieke kerkelijke organisatie hiërarchisch is georganiseerd. In het geval van het Vaticaan levert dit een starre presentatie op, waarin nauwelijks geprobeerd wordt om te communiceren met de ontvangende partij. Bezoekers van de website wordt enkel officiële informatie geboden. Aan het initiatief van het aartsbisdom Utrecht is te zien dat in de men in de lagere regionen van de kerkelijke organisatie in Nederland in elk geval pogingen doet met bezoekers in contact te treden en meer oog heeft voor de mensen aan de kerkelijke basis.